De Belgische regering draait de duimschroeven aan voor mannelijke alleenstaande asielzoekers. Zij krijgen voorlopig geen toegang tot de asielopvang. Vanuit verschillende kanten klinkt er kritiek op de noodgreep, die volgens Vluchtelingenwerk Vlaanderen onmenselijk en onbegrijpelijk is. "Ze worden systematisch op straat gezet."
Het besluit komt van staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Nicole de Moor, van de Christendemocratische regeringspartij CD&V. Zij heeft het Fedasil, de Belgische COA, opdracht gegeven tijdelijk geen opvang te geven aan mannen zonder gezin of kinderen. Alle beschikbare plekken moeten worden vrijgehouden voor families met kinderen, stelt zij.
"Ik wil vermijden dat we binnenkort in ons land kinderen in een kartonnen doos moeten zien", zegt ze tegen het Belgische radioprogramma De Ochtend.
In strijd
Maar alleenstaande mannen uitsluiten van het opvangnetwerk mag niet zomaar, zegt Lieneke Slingenberg, hoogleraar migratierecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam. "Dat is in strijd met Europese wetgeving. Uit de Europese opvangrichtlijn volgt heel eenduidig: Lidstaten moeten aan asielzoekers onderdak, voeding en kleding verschaffen, en mogen dit niet zomaar doorschuiven naar particuliere daklozenorganisaties."
Net als in Nederland heeft België moeite om de opvangcrisis het hoofd te bieden. Er is onvoldoende ruimte om alle asielzoekers op te vangen bij het aanmeldcentrum van Fedasil in Brussel. Honderden asielzoekers slapen op straat en in kraakpanden, zo is te zien in deze video:
Vluchtelingen in Brussel slapen wekenlang op straat, ook kinderen
En zulke situaties zullen alleen maar vaker voorkomen, zegt Leo Lucassen, directeur van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam, nu alleenstaande mannelijke asielzoekers geen plek meer in de opvang krijgen. "Je creëert een veel groter sociaal probleem. Deze mensen gaan over straat zwerven en dat kan ervoor zorgen dat alleenstaande mannelijke asielzoekers doorreizen naar andere landen, zoals Frankrijk, Nederland of Duitsland, omdat ze daar wél asiel kunnen aanvragen."
Ook vanuit mensenrechtenorganisaties klinkt kritiek. "Dit is absoluut niet conform het internationaal of het Belgisch recht, zegt Kati Verstrepen, voorzitter van de Liga voor Mensenrechten. "Er moet opvang voorzien worden voor iedereen." Ze benadrukt dat ook alleenstaande mannen slachtoffer kunnen zijn van geweld en misbruik.
Al langer een probleem
Het was al maanden standaardbeleid om alleenstaande mannen op de dag van hun asielaanvraag geen opvangplaats te geven, volgens Vluchtelingenwerk Vlaanderen. "Eerst moesten ze vijf tot zes maanden wachten op een plek, nu kunnen ze wachten tot het oneindige", zegt Thomas Willekens, beleidsmedewerker van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. "Ze worden nu systematisch op straat gezet."
Net zoals in Nederland moeten asielzoekers in België lange tijd wachten in een tijdelijke asielopvang. "Maar het probleem is dat de Belgische regering op korte termijn niet extra opvangplekken wil creëren, zoals op boten en hotels, wat je wel in Nederland ziet", zegt Willekens. "Ook heeft België al sinds 2016 een spreidingswet, maar die wordt nauwelijks gebruikt omdat politici het niet vrijwillig genoeg vinden. De regering heeft de politieke wil niet om alles in werking te stellen om dit opvangprobleem op te lossen.''
Volgens Fedasil heeft België dit jaar al 32.000 asielzoekers opgevangen, van wie 42 procent alleenstaande mannen zijn. In vergelijking: Nederland verwacht dit jaar een instroom van ruim 70.000 asielzoekers. De Nederlandse staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Van der Burg, heeft nog niet gereageerd op het besluit van de Belgische staatssecretaris om het asielbeleid aan te passen.
