‘Facebook Papers zijn het bewijs dat we de digitale markt beter moeten reguleren’

‘Het is niet alleen moedig dat klokkenluidster Frances Haugen vandaag in het Europees Parlement de praktijken van Facebook moreel in vraag stelt en inside informatie naar buiten brengt, het is ook noodzakelijk’, schrijft europarlementslid Tom Vandenkendelare. ‘Big Tech mag en kan niet langer in een online Wild West opereren.’

Op dit moment werkt Facebook als een fabriek zonder vensters. Geen enkele beleidsmaker, middenveldorganisatie, laat staan individuele gebruiker weet exact wat er achter die muren gaande is.

Facebook heeft nu carte blanche om te bepalen wat er op onze feed passeert. Veel sociale media profiteren echter van extreme en polariserende berichten, omdat dit meer kliks en internetverkeer, en uiteindelijk centen genereert.

Maar dit businessmodel leidt tot schrikwekkende parallelle realiteiten. De Facebook-algoritmes werkten de bestorming van het Capitool in de hand, wijzen mensen de weg naar gevaarlijke complottheorieën, en anorexia of zelfverminking bij tienermeisjes op Instagram.

Wat alles nog erger maakt, is dat Facebook al jaren zeer goed op de hoogte is van de schadelijke gevolgen van hun algoritmes. Facebook springt moedwillig laks om met haat en geweld en kiest voor winstbejag op de kap van onze veiligheid.

Hier moet een duidelijke scheidslijn getrokken worden. Wat offline illegaal is, moet ook online illegaal zijn. Daarom wil Europa de regels voor tech bedrijven verstrengen. Bedrijven moeten verantwoordelijker omgaan met de inhoud die ze aanbieden op hun platforms maar de overheid moet ook een helder wetgevend kader scheppen met duidelijke do’s and don’ts.

Een veiliger en eerlijker internet is er voor mij trouwens ook één dat voorkomt dat grote techbedrijven kleinere spelers uit de markt duwen. Met onze nieuwe Europese wetgeving zullen bedrijven aansprakelijk gesteld worden voor de inhoud op hun platform en meer transparantie over hun algoritmes moeten verschaffen.

Bovendien willen we eerlijke concurrentie op de digitale markt door misbruik van hun poortwachtersrol aan banden te leggen: platformen die hun macht misbruiken om zichzelf te bevoordelen, zullen zwaar beboet worden en in het extreemste geval verplicht tot een opsplitsing van hun bedrijf.

Concreet betekent dit voor Facebook dat het niet meer achter gesloten deuren zal kunnen opereren. Ze zullen immers inzicht moeten bieden in de bouwstenen van hun algoritmes door verplichte transparantie en rapportering.

Dit is een belangrijke eerste stap om het publiek debat mogelijk te maken dat nodig is over de effecten van algoritmes. Facebook zet systematisch winst boven maatschappelijk belang. Onze wetgeving moet leiden tot een mentaliteitswijziging. Big Tech mag en kan niet langer opereren in een online Wild West zonder regels en zonder enige verantwoording af te leggen.

Technologie zal blijven evolueren. Twintig jaar geleden wenden we nog aan het krakende geluid van onze modem. Er werden toen geen miljoenen zoekopdrachten per minuut op Google uitgevoerd. Er werden toen geen honderdduizenden apps per minuut gedownload. We moesten toen zelfs nog Facebook leren kennen. De Covid-pandemie heeft bovendien voor een sterke toename van allerlei online activiteiten gezorgd. We winkelen meer dan ooit tevoren online. Scholen onze kinderen online. Telewerken van thuis.

De wetgeving van twintig jaar geleden is lang niet meer ‘fit for purpose‘. Het is dringend tijd om het Europees wetgevend kader te herzien. Hoe meer we digitale technologieën gebruiken en er afhankelijk van worden, des te belangrijker het is dat deze technologieën overeenkomen met regels maar ook met onze waarden en overtuigingen.