Reconstructie Bataclan: zodra de agent schiet, ontploft het bomvest

Het is 21.48 uur in concertzaal Bataclan, en de groep Eagles of Death Metal is al 45 minuten aan het spelen. De zaal is met 1.500 man afgeladen vol. Ondanks de naam speelt de groep geen metal maar blues rock.

Het publiek is divers, van jong tot oud, er zijn ouders met hun tienerkinderen. „De sfeer was gemoedelijk. De zanger maakte grapjes. Er werd gedanst”, zegt een jonge onderwijzer in de krant Le Journal du Dimanche.

21.49 uur

Marion Ruszniewski staat aan de bar links van de zaal wanneer de eerste schoten klinken. Ruszniewski ziet „twee of drie” aanvallers.

De 39-jarige fotografe verslaat het concert voor het tijdschrift Rock & Folk. Vandaag wil ze niet meer praten over wat er precies is gebeurd. „Ik wil mij nu concentreren op positieve dingen. En eerlijk gezegd: ik ben de draad van de gebeurtenissen ook kwijt.”

„Ze praatten Frans zoals u en ik”, zei Ruszniewski eerder tegen Le Journal du Dimanche. „Ze zeiden: ‘Dit is voor wat jullie in Syrië en Irak hebben gedaan. Niet bewegen. Ga op de grond liggen of we schieten. We gaan gijzelaars nemen.’”

Ze moest aan fotograaf Rémi Ochlik denken, een gemeenschappelijke vriend die in 2012 bij de oorlog in Syrië werd gedood. Dat Parijs bijna vier jaar later zelf een slagveld zou worden, was toen ondenkbaar. IS bestond nog niet. Ruszniewski voelt pijn in haar rug; de wond blijkt oppervlakkig. Ze wist met de eersten de zaal uit te vluchten. Volgens andere getuigenissen vallen in de eerste minuten van de aanslag al tientallen doden.

Didi, hoofd van de beveiliging, stond bij de ingang toen de schutters binnenkwamen. De 35-jarige Algerijn getuigde gisteren voor het eerst in Le Monde. „Plots hoorde ik schoten die vanuit het café leken te komen”, vertelt hij.

„Ik keek in de richting van het terras en zag een lid van de productie geraakt worden. Ik wist direct wat er aan de hand was.”

„Ik ben de zaal binnengelopen en heb geroepen: ‘Vlug, vlug, naar binnen, er wordt geschoten!’ Toen openden ze het vuur en gingen de glazen toegangsdeuren aan diggelen.” Hij rende met iemand anders naar de nooduitgangen op de etage en bij de toiletten om die open te doen. Daarna rent Didi terug de zaal in om ook de nooduitgang in de loge te openen. Maar het is te laat. De schutters zijn binnen en Didi laat zich op de grond vallen. Hij zet zijn walkietalkie uit om niet op te vallen. Hij probeert de mensen om zich heen te kalmeren. De terroristen roepen dingen als „onze broeders in Syrië” en „de schuld van Hollande”.

„Het was snel duidelijk dat het de bedoeling was om iedereen dood te schieten. Ik was de enige die precies wist waar de nooduitgangen zaten. Toen ze moesten herladen ben ik opgesprongen en heb geroepen: ‘Vlug, allemaal naar buiten!’ Een massa mensen is opgestaan en is mij gevolgd. Toen zijn ze opnieuw gaan schieten.”

In de straat waar de nooduitgangen uitkomen woont Daniel Psenny, een journalist bij Le Monde. Hij filmt de scène met zijn telefoon en roept naar de voorbijgangers: „Wat gebeurt er?” Maar de mensen op straat hebben het te druk met weglopen of met het wegslepen van doden en gewonden.

Op de verdiepingen van de Bataclan zijn mensen uit het raam geklommen. Een jonge vrouw heeft zich laten zakken en houdt zich vast aan de vensterbank. Ze roept: „Ik ben zwanger!” Een man trekt haar naar binnen.

Maandag plaatste haar familie een bericht op Twitter om de man op te sporen, zodat ze hem kunnen bedanken. Dat blijkt Sébastien te zijn, die gisteren heeft getuigd in verschillende media. „Nadat ik de vrouw had geholpen ben ik teruggekeerd naar mijn schuilplaats, maar het was geen goede: na vijf minuten voelde ik de loop van een kalasjnikov tegen mijn been. Een van de terroristen zei: ‘Kom daaruit! Ga op de grond liggen.’”

Psenny is aan de overkant van de straat ondertussen gestopt met filmen en gaat naar beneden om de deur te openen.

„Er lag een man op de stoep. Samen met een onbekende man heb ik hem binnengetrokken. Toen ben ik door een kogel in mijn linkerarm geraakt.”

Beweeg met je muis over de getallen voor meer informatie

22.00 uur

Al rond 22.00 uur, tien minuten na het begin van de aanval, is een politieman erin geslaagd de zaal binnen te dringen. Hij komt oog in oog te staan met een terrorist. Hij schiet, maar op hetzelfde moment ontploft het bomvest van de terrorist. Meer politieagenten volgen. Terwijl een eerste eenheid de begane grond veiligstelt, arriveert een zwaar gewapende elite-eenheid.

22.15 uur

Twee groepen van twintig man gewapende elitetroepen gaan de Bataclan binnen. Dat kan verklaren dat niet veel meer van de 1.500 bezoekers door de terroristen zijn gedood. „Toen we binnenkwamen was het donker”, vertelt een van hen anoniem aan de Franse tv-zender TF1.

„Er lagen tientallen lichamen op de vloer, doden en gewonden. En overlevenden die zich dood hielden, bang dat wij ook terroristen waren.”

De elitetroepen gaan, zo melden Franse media, via twee trappen naar het balkon. Twee terroristen verschansten zich in een kamer boven.

De elitetroepen gaan van kamer tot kamer en van hoek tot hoek op de eerste verdieping. Diverse bezoekers hadden zich daar verstopt, in kasten of achter valse plafonds. Ze werden door de politie uit hun schuilplaatsen getrokken. De politie brengt zoveel mogelijk gijzelaars naar buiten.

23.15 uur

Op de eerste verdieping staan leden van de elite-eenheden voor een gesloten deur. Ze horen een stem die roept dat de terroristen zich dreigen op te blazen als de politie binnenvalt.

Het is de stem van Sébastien, die daar eerder uit zijn ontdekte schuilplaats heen is gedirigeerd. De terroristen praten er met de gijzelaars. Sébastien, die zijn verhaal aan RTL radio deed:

„Ze hebben hun preek gehouden, waarom zij daar waren. Dat het vanwege de bombardementen op Syrië was. Ze vroegen of wij het met hen eens waren. Beeldt u zich de stilte in die op die vraag volgde.”

Een van de terroristen heeft via Sébastien een mobiel nummer doorgegeven aan de politie. Er is een onderhandelaar aanwezig, maar de terroristen hebben geen eisen behalve dat de politie moet vertrekken. Sébastien vertelt dat hij bijna twee en een half uur met de terroristen was.

00.20 uur

Om tien voor half één wordt de aanval op de kamer ingezet. De politie gooit granaten naar binnen, eerst geluidsgranaten, dan, wanneer de gijzelaars naar buiten zijn gerend, echte. Ze banen zich met een schild een weg naar binnen terwijl de terroristen onafgebroken schieten. In het schild worden achteraf dertig ingeslagen geteld.

De aanval duurt drie minuten. Alle gijzelaars daar weten zich in veiligheid te brengen. Slechts één politieman raakt gewond, door een via de muur geketste kogel die zijn rechterhand raakt. De politie schiet twee terroristen dood, maar kan niet voorkomen dat minimaal een van de twee zijn bomvest tot ontploffing brengt. De balans is verdrietig: in de Bataclan vallen die avond 89 doden.

Vier Nederlandse vrienden die bij het concert in Bataclan waren, vertelden maandag bij RTL Late Night over de verschrikkingen die ze meemaakten. Bekijk het interview terug.